Sự cần thiết

Theo thống kê của Tổng cục Thống kê, cả nước hiện có hơn 21.000 DN FDI, tổng mức đầu tư gần 300 tỷ USD, trong đó có nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới. Tại Việt Nam, trong năm 2016, cả nước có hơn 100 nghìn DN mới thành lập, như vậy bình quân cứ 1 tiếng lại có 12 DN được ra đời. Tuy nhiên, có thể thấy con số DN bước ra được thị trường thế giới như Vinamilk, Viettel, Vietnam Airlines… còn rất ít.

Tính đến tháng 10-2016, báo cáo của Tổ chức Tài chính Quốc tế IFC cho biết có 21% DN Việt Nam đã tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, con số này là tương đối nhỏ so với Thái Lan là 30%, Malaysia là 46%. Do đó, Việt Nam còn nhiều việc để làm nhằm tăng cường sự hội nhập cho các nhà cung ứng và cung cấp dịch vụ trong nước, đặc biệt là khối DNVVV.

Nhiều chuyên gia đã nhận định, bộ phận lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam là DNNVV, và theo đó đẩy mạnh sự phát triển của khối DN này sẽ cải thiện đáng kể toàn bộ nền kinh tế. Khi DNNVV đạt được những kết quả như những DN FDI hàng đầu, Việt Nam sẽ trở thành một trong những quốc gia thành công nhất trên thế giới. Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia cho rằng nền kinh tế cần sự phối hợp chặt chẽ trong một mô hình “kiềng ba chân” là: Chính phủ, DN FDI và DN trong nước.

Phát biểu tại Diễn đàn DN thường niên (VBF) 2016 ngày 5-12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn
Xuân Phúc nhấn mạnh, Chính phủ luôn coi DN FDI là một thành phần kinh tế trong nền kinh tế Việt Nam. Khu vực FDI là mắt xích không thể tách rời của kinh tế Việt Nam, thực tiễn cho thấy khu vực FDI đóng góp ngày càng quan trọng cho kinh tế Việt Nam. Vì thế, Chính phủ Việt Nam cam kết tạo thuận lợi hơn nữa cho DN FDI.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng khẳng định, DN tư nhân trong nước hay DN FDI đều bình đẳng trước pháp luật. Vì thế, Chính phủ mong muốn DN FDI với thế mạnh về công nghệ, tài chính, năng lực quản trị… sẽ có cam kết và hành động cụ thể để hỗ trợ tăng cường liên kết, hỗ trợ DN trong nước cùng phát triển.

Những cam kết nêu trên đã liên tục được những người đứng đầu Chính phủ cam kết và khẳng định. Thực tế là đã có nhiều chính sách, nghị quyết giúp hỗ trợ và cải thiện môi trường kinh doanh cho DN như các nghị quyết 19 hay Nghị quyết 35/NQ-CP của Chính phủ về hỗ trợ phát triển DN đến năm 2020. Những hành động này được kỳ vọng sẽ giúp mục tiêu có ít nhất 1 triệu DN hoạt động đến năm 2020 thành hiện thực, nhưng không chỉ đạt về số lượng mà chất lượng, quy mô, nguồn lực của DN cũng được đảm bảo.

Mong muốn của doanh nghiệp

Ông Tony Foster, Trưởng nhóm Cơ sở hạ tầng của VBF cho hay, các mối liên kết giữa DN FDI và DN trong nước còn tạo ra cơ hội và tiềm năng trong phát triển cơ sở hạ tầng. Các cơ chế và lĩnh vực hợp tác thường thấy như phát triển thị trường PPP (hợp tác công - tư), các dự án nhiệt điện than, giao thông vận tải…

Cũng nói về tầm quan trọng của việc liên kết với DN FDI, ông Fred Burke, Trưởng nhóm Đầu tư và thương mại của VBF cho rằng, chỉ có bằng cách giảm thiểu các rào cản đối với sự hợp tác hiệu quả giữa các công ty trong nước, công ty có vốn đầu tư nước ngoài và công ty nước ngoài thì Việt Nam mới có thể tiếp tục thành công trong nỗ lực trở thành một nhân tố then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Điều đáng nói là lâu nay, việc liên kết với DN FDI còn hạn chế thường được nhắc đến với nguyên nhân do các DN trong nước chưa đủ năng lực, cơ sở vật chất, điều kiện sản xuất kinh doanh nên chưa thể đáp ứng yêu cầu của các DN FDI.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, ông Han Dong Hee, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại công nghiệp Hàn Quốc (Kocham) tại Việt Nam chia sẻ, để thực hiện chính sách kết nối đầu tư nước ngoài với các DN Việt Nam, cần phải tập trung mở rộng mối quan hệ mua bán phụ tùng và sản phẩm từ các DN Việt Nam. Theo đó, Chính phủ cần phải có chính sách mở rộng các kênh để các DN FDI có thể tiếp cận được hàng hóa trung gian từ DNNVV Việt Nam.

“Việc tạo ra một kênh thông tin để 2 bên thấu hiểu lẫn nhau là vô cùng quan trọng. Vì vậy, cần thành lập một cơ quan giúp kết nối các DN FDI và DNNVV của Việt Nam để dễ dàng tìm được các cơ hội kinh doanh. Để làm được điều này, cần thành lập một Ủy ban Hợp tác Đầu tư (tên dự kiến) để cung cấp thông tin về DNNVV tiềm năng của Việt Nam cho các DN FDI trước khi đưa ra các tư vấn cho từng trường hợp cụ thể”, ông Han Dong Hee cho hay.

Bên cạnh đó, Kocham cũng đề xuất một chính sách để lựa chọn, khuyến khích và quảng bá các DN FDI đã tích cực hợp tác với các DN Việt Nam. Ngoài ra, các DN FDI mua phụ tùng và hàng hóa trung gian tại Việt Nam cần được biểu dương và được hưởng thêm nhiều ưu đãi liên quan đến thuế và nới lỏng hạn chế đầu tư.

Quay trở lại vấn đề DN trong nước phải nâng chuẩn, các chuyên gia và nhiều DN đã đề nghị cơ chế tạo thuận lợi cho các DN, giúp thu hẹp khoảng cách hiện vẫn còn khá lớn giữa tiêu chuẩn của các DN trong nước và DN FDI. Tiêu biểu như khoảng cách giữa Chế độ kế toán Việt Nam (VAS) và Tiêu chuẩn báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), sự chênh lệch này đang gây ảnh hưởng đến nhà đầu tư và chi phí hoạt động của DN khi thường phải buộc tuân thủ cả hai tiêu chuẩn.

Nhìn chung, với những lợi ích đã, đang và sẽ có, việc hợp tác giữa DN trong nước và DN FDI luôn là mong muốn được thực thi. Đã có nhiều câu chuyện về thành công của việc hợp tác tại Việt Nam, vì thế, cả Chính phủ và các DN phải cùng vào cuộc, cùng gỡ “rối” để đạt được kết quả theo đúng tiềm năng.